Meddev 2.7.1 Rehberine Uygun Olarak Klinik Değerlendirme Danışmanlığı

Klinik Değerlendirme (Meddev 2.7.1 rev. 04 Rehberi) GİRİŞ

93 / 42 EEC (AT) Tıbbi Cihaz Direktifi Ek I, Madde 6a ve 90/385/EEC Aktif İmplante Edilebilir Tıbbi Cihazlar Direktifi Ek I, Madde 5a uyarınca temel gereklere uygunluğun sağlanması için sırasıyla, Ek 10 ve Ek 7 hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

Klinik Değerlendirme (Meddev 2.7.1 rev. 04 Rehberi) KAPSAM

MDD ve AIMDD için genel bir yaklaşım sunar, IVD için kullanılmaz.

Klinik değerlendirmenin derinliği ve kapsamı uygunluğu değerlendirilen tıbbi cihazın doğasına, kullanım amacına ve risklerine uygun olmalıdır.

MEDDEV 2.7.1 kılavuz dokümanı yasal olarak bağlayıcı değildir. Belirli koşulların sonucu olarak, örneğin bilimsel gelişmelere bağlı olarak, alternatif yaklaşımlar da mümkün olabilir veya mevzuat şartlarına uygunluğu gösterebilir.

Buna karşılık üye ülkelerin yetkili otoritelerinin katılımıyla bu kılavuzun ortak bir uygulama elde etmek amacıyla izlenmesine karar verilmiştir.

Direktiflerde aksi belirtilmeyen durumlar için yerel mevzuat bu kılavuzdan farklı bir uygulamayı işaret edebilir.

Bu kılavuz belirli aralıklarla güncellenmekte olup daima en güncel versiyonu uygulanması gerekmektedir.

Klinik Değerlendirme (Meddev 2.7.1 rev. 04 Rehberi) TANIMLAR

Olumsuz Olay: Hastalarda, kullanıcılarda veya 3. şahıslarda gerçekleşen herhangi bir istenmeyen tıbbi olay, hastalık, sakatlık, klinik işaret (normal olmayan labaratuvar bulguları olabilir.)

Ciddi Olumsuz Olay: Ölüme, sakatlık ya da sağlığın ciddi anlamda bozulmasına yol açan olumsuz olay.

Klinik Data: Klinik datalar aşağıdaki kaynaklardan oluşur;

Uygunluğu değerlendirilen tıbbi cihazdan kaynaklanan klinik araştırmalar

Eşdeğerliği gösterilebilen diğer tıbbi cihazlar ile ilgili yayınlanan klinik araştırma sonuçları veya bilimsel literatürler

Klinik tecrübeden kaynaklı yayınlanmış ve/veya yayınlanmamış raporlardan

Klinik Değerlendirme: Bahsi geçen tıbbi cihazın imalatçının kullanım kılavuzunda belirtilen şekilde kullanılması durumunda temel gereklere uygunluğunu göstermek üzere klinik güvenlik ve performans ile ilgili klinik dataların sistematik olarak toplanması, değerlenmesi ve analiz edilmesi.

Klinik Kanıt: Bir tıbbi cihaz hakkında klinik data ve klinik değerlendirme raporu.

Klinik Araştırma: Bahsi geçen tıbbi cihazın klinik güvenlik ve performansının değerlendirilmesi üzerine yürütülen bir veya daha fazla insana uygulanan sistematik araştırma. Clinical Trial ve Clinical Study eş anlamlıdır.

Klinik Araştırma Planı: Klinik araştırmanın mantığını, usullerini, hedeflerini, tasarımını, izlenmesini, uygulanmasını ve kayıtların nasıl tutulacağını tarif eden doküman.

Klinik Performans: Kullanım amacına uygun olarak kullanıldığında, bir tıbbi cihazın insan üzerindeki etkileri.

Klinik Güvenlik: Bir tıbbi cihazın imalatçısının kullanım kılavuzuna uygun kullanılması durumunda kabul edilmeyen klinik risklerin gerçekleşmemesi.

Klinik Kullanım: Tıbbi cihazın insan üzerinde kullanımı.

Eşdeğer Cihaz: Uygunluğu değerlendirilen tıbbi cihazın eşdeğerliğinin gösterildiği tıbbi cihaz.

Harmonize Standartlar: Avrupa Komisyonu tarafından uyumlaştırılmış ve resmi dergisinde yayınlanan standartlar.

Tehlike: Potansiyel zarar kaynağı.

Maddelerden ve Teknolojilerden Kaynaklı Tehlike: Spesifik karakteristikler taşıyan cihazların taşıdığı tehlikeler.

Vaka: Tıbbi cihazın özelliklerinin ve/veya performansının bozulması ya da sapması ve/veya kullanım kılavuzu ve etiketteki yetersizliklerden kaynaklanan hastanın veya kullanıcının sağlık durumunda ciddi bozulmaya ya da ölüme yol açabilecek veya yol açmış olan durum.

İmalatçı Tarafından Verilen Bilgi: Etiket, kullanım kılavuzu ve imalatçının promosyon dokümanları.

PMCF Çalışması: Tıbbi cihazın CE markalanmasına müteakip spesifik soruların cevaplarını bulmak için gerçekleştirilen (örneğin artık riskler) çalışma.

PMCF Plan: İmalatçı tarafından CE işaretlenmiş bir tıbbi cihazın kullanımına bağlı olarak klinik dataların toplanmasına yönelik olarak dokümante edilmiş, proaktif, düzenlenmiş yöntemler ve prosedürler.

Risk: Zararın meydana gelme ihtimali ile şiddetinin kombinasyonu.

– Klinik değerlendirme belirli bir tıbbi cihaz için IFU’ya uygun olarak kullanılması durumunda klinik güvenlik ve performans verileri ile temel gerekliliklere uygunluğun gösterilmesi için sistematik olarak klinik data toplanması, değerlenmesi ve analiz edilmesi çalışmasına verilen isimdir. Bu çalışma gerçekleştirilirken Meddev 2.7.1 rev.04 rehberi dikkate alınır.

– Klinik değerlendirme gereklilikleri tüm sınıflardaki (Sınıf I, IIA, IIB ve III) tıbbi cihazlar için uygulanır. Klinik değerlendirme bahsi geçen tıbbi cihaza, onun karakteristiklerine ve kullanım amacına uygun olmalıdır. – Faydalar ve riskler belirlenmelidir, örneğin olasılık, kapsam, sıklığı vs… Burada asıl önemli olan belirlenen hedef grubun ve endikasyonların fayda/risklerinin uygun bir şekilde belirlenmesidir ve mevcut bilgiyle uygunluğun gösterilmesinin sağlanmasıdır.

– Tıbbi cihazlarda temel gerekliliklere uygunluğun klinik data ile gösterilmesinin uygun olmadığı durumlarda uygun bir gerekçelendirme gerçekleştirilmelidir. Bu gerekçelendirme klinik değerlendirme raporunda aşağıdaki içerikleri dikkate alacak biçimde ele alınmalıdır;

* AIMD direktifi Ek 7, Madde 1.5

* MDD Ek 10, Madde 1.1d

– Klinik verilere dayalı olarak temel gereklere uygunluğun gösterilmesinin uygun olmadığı durumlarda, tıbbi cihaz ile vücudun etkileşim özellikleri, amaçlanan klinik performans ve imalatçının savları dikkate alınarak ve risk yönetimi çıktılarına dayanılarak uygun bir gerekçelendirme yapılır. Sadece performans değerlendirmesine, kıyas testine ve klinik öncesi değerlendirmeye dayanılarak tıbbi cihazın temel gereklere uygunluğu gösterilecek ise bu durumun tam olarak gerekçelendirilmesi gerekir.

– Temel gerekliliklere uygunluktan söz edebilmek için aşağıda belirtilen dokümanların birbirleri ile uyumlu olması gereklidir:

* İmalatçı tarafından sağlanan bilgi dokümanları (etiket, IFU, mevcut promosyon dokümanları)

* Klinik değerlendirme dosyası (cihaz tanımı dahil klinik değerlendirme raporunun diğer içerikleri)

* Mevcut klinik datalar * Teknik dosya içerisindeki diğer dokümanlar (cihaz tanımı, risk analizi dokümanları vs.) – Özellikle kullanım kılavuzundaki endikasyon, kontraendikasyon, yan etki, hasta grubu (çocuklar, bebekler, yaşlılar, hamileler, vs risk grubu kısaltmaları) gibi bilgiler klinik datalardan gelen bilgiler ışığında belirlenmelidir.

– Klinik değerlendirmeyi gerçekleştirecek kişiler özellikle aşağıdaki hususlara dikkat etmelidir:

* İmalatçının verdiği bilgilerde cihazın kullanım amacı (tüm endikasyonları içerecek biçimde)

* Klinik performans ve faydanın dokümante edildiği imalatçının verdiği bilgi dokümanları (cihaz ile ilgili spesifik performans ve güvenlik iddialarının bulunması halinde bunları da içerecek biçimde)

* Risk kontrolüne yönelik faaliyetlerin imalatçının verdiği bilgi dokümanlarında ifade edilmesi (artık riskler, kontraendikasyonlar, uyarılar, öngörülebilir istenmeyen olumsuz olayların yönetimine ilişkin talimatlar)

* Cihazın kullanılabilirliği ve imalatçının verdiği bilgi dokümanlarındaki uygunluğu (uygun olduğu durumlarda engelli kişilerin kullanımını içerecek biçimde)

* Hedef hasta popülasyonuna yönelik talimatlar (hamileler, pediatrik popülasyonları içerecek şekilde)

Klinik değerlendirme tıbbi cihazın kullanım ömrünce gerçekleştirilen ve devam eden bir süreçtir.

Genellikle bir tıbbi cihazın geliştirilmesi aşamasında gerçekleştirilmeye başlanır. İlk CE işaretleme için klinik değerlendirme zorunludur ve daha sonra da aktif olarak güncellenmelidir.

Klinik değerlendirme gerekli ve önemlidir, çünkü klinik değerlendirme ile bahsi geçen tıbbi cihazın pazarda kaldığı müddetçe klinik güvenliğine ve performansına yönelik klinik kanıt sağlanabilir.

Bu sürekli devam eden süre içinde üreticiler, onaylanmış kuruluşlara ve yetkili otoritelere bahsi geçen tıbbi cihazın kullanım ömrünce temel gereklere uygunluğuna yönelik klinik kanıtı sunabilirler (İlk CE işaretleme, satış sonrası gözetimden gelen bilgi ve raporlama şartları veya gözetim prosedürlerinde)

Klinik değerlendirme ilk CE işaretleme ve piyasaya arz için uygunluk değerlendirme faaliyetleri prosesinin bir şartıdır. Burada amaç;

Bahsi geçen tıbbi cihazın temel gereklere uygunluğunun gösterilmesi adına klinik güvenlik ve klinik performansa ilişkin kâfi derecede klinik kanıtın bulunması

Satış sonrası gözetimde sistematik olarak işaret edilmesi ihtiyaç duyulan bakış açılarının tanımlanması, örneğin; PMCF gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği. Tipik olarak bu bakış açıları klinik güvenlik ve klinik performans çerçevesinde artık riskler ve belirsizlikler veya cevapsız soruları içerir (nadir gelişen komplikasyonlar, uzun dönem performanslara ilişkin belirsizlikler, geniş kitlelerde kullanım sonrası klinik güvenlik, vs).

Aşağıdaki durumlarda klinik değerlendirme derhal güncellenir:

İmalatçı PMS’den mevcut değerlendirmeyi değiştirebilecek yeni bir bilgi aldığında,

Böyle bir bilginin alınmaması durumunda dahi,

Cihazın ciddi bir risk taşıması halinde veya hala iyi bilinen bir cihaz olmaması halinde en azından yılda 1 defa, aksi durumlarda ise 2 ila 5 yılda bir kez klinik değerlendirme güncellenmeli ve frekansa ilişkin seçim gerekçeleri dokümante edilmelidir.

PMS (Satış Sonrası Gözetim), CE belgelendirilmiş ürünlerin piyasaya arz edilişi sonrasındaki verilerin, toplanması, derlenmesi ve değerlendirilmesi sistemine verilen addır. İlk CE belgelendirme sürecinde ürünün kendisine ait satış sonrası verileri olmadığından bu veriler muadil ürünler ve eşdeğer cihazlar üzerinden türetilir.

PMCF (Satış Sonrası Klinik Takip) onaylanmış etiket ve kullanım kılavuzuna göre kullanıldığında, cihazın klinik güvenlik veya performansı (Ör. Artık riskler) ile ilgili spesifik sorulara cevap vermeyi ve ürünün CE belgelendirmesinden sonra gerçekleştirilen çalışmaya verilen addır. Satış sonrası klinik takip bir plan çerçevesinde gerçekleştirilmeli ve dokümante edilmelidir.

Yukarıda belirtilen her iki çalışma da klinik değerlendirme çalışmaları esnasında ayrıca gerçekleştirilerek kayıt altına alınır.

TıbbiCE Danışmanlık Eğitim ve Validasyon Hizmetleri rehberliği eşliğinde gerçekleştirilen Meddev 2.7.1 rehberi gereksinimlerine uygun klinik değerlendirme çalışmaları tüm yerli onaylanmış kuruluşlara sunulmuş ve uygunluk görmüştür.

Gökhan YALÇIN